BAHLELI lubhojozi othishanhloko bezikole eziziphathela imali KwaZulu-Natal, asebehlaselwa ezindlini osonkontileka abangakhokhelwe nguMnyango wezeMfundo esifundazweni ngenxa yokungafakwa kwemali yama-norms and standards.
Le mali yokukhokhela ugesi, amanzi, ukuthenga izincwadi no-inki ephinde yenze nezinye izinto, yagcina ukufakwa kwezinye izikole ngoJuni nyakenye.
Njengoba kuvulwa izikole emuva kwamaholidi ekota yokuqala yonyaka, luyaqhubeka usizi kulezi zikole njengoba othishanhloko beqhubeka nokusebenzisa imali yabo.
Omunye wothishanhloko wesikole esiseMpangeni, ocele ukungavezwa, uthe ukweletwa ngumnyango imali engaphezu kwesigidi, okubalwa nemali yokuthenga izincwadi ebalelwa ku-R400 000 neyokukhokhela ugesi namanzi.
Le mali ize ifinyelele kulesi samba ngenxa yokuthi umnyango uxhasa umfundi ngamunye ngemali eyevile ku-R900 ngenyanga, ikakhulu ezikoleni okungakhokhwa kuzona imali yokufunda.
Lo thishanhloko uthe sekufana nesiko ukuthi njalo uma ehola, ukhipha nemali kagesi wesikole ephaketheni lakhe ukuze kukhanye.
"Basifikela emakhaya osonkontileka abasenzela umusa bathenga izincwadi baziletha, okumanje abakakhokhelwa. Asazi ukuthi kumele sithatheni sihlanganise nani ngoba umnyango awuyifaki nhlobo imali, futhi akushiwo nokuthi ingase ingene nini. Umnyango wagcina ukufaka imali yama-norms ngoJuni nyakenye. Kuyabheda."
Uthe kudingeka bandandanise uma kuphele no-inki, bawuthenge ukuze izingane ziqhubeke zifunde.
"Ukube asikuthandi ukufundisa ngabe sesashiya phansi, ayikho le nto. Ukhipha nemali kagesi ephaketheni lakho ngoba kumele kukhanyile esikoleni. Kahle hle sondla uhulumeni," kusho lo thishanhloko.
Inyunyana yothisha iSadtu yalulwa udaba lwale mali, yaze yavalela izikhulu zomnyango.
UNobhala weSadtu eKZN uNksz Nomarashiya Caluza, uthe bathwele kanzima othishanhloko kulesi sifundazwe.
Uthe umnyango ubatshela ukuthi usuzikhokhele izikole eziningi, sekusele ingcosana.
"Izimfuno zethu zimile, sifuna kushaye uMeyi zibe sezikhokhelwe zonke izikole u-60% wemali yazo yango-2025. Sifuna ngekota yesithathu zikhokhelwe ingxenye engu-40% ezobe isele," usho kanje.
Uthe okwamanje balwa nokuthi umnyango ukhokhe imali yangonyaka odlule, oyikweleta izikole.
"Okusikhathazayo ngukuthi othishanhloko bakhala ngokuthi abakhokhelwe osonkontileka abathenga bahambisa izincwadi ezikoleni ekubeni umnyango wawuthembisile. Umnyango wabhala incwadi ngoJanuwari, wathembisa ukuthi uzobakhokhela ezinsukwini ezingu-30," usho kanje.
Uthe lokhu kuyabakhathaza othishanhloko ngoba bafakwa ingcindezi osonkontileka abafuna ukukhokhelwa imali yabo.
Okhulumela owezeMfundo, uMnuz Muzi Mahlambi, uthe udaba lwale mali yinto abahlale bephezu kwayo ngaso sonke isikhathi bengumnyango.
UMphathiswa wowezeMfundo uMnuz Sipho Hlomuka, nenhloko yomnyango uMnuz Nathi Ngcobo, bahlale bekhala emakomitini asesiShayamthetho ngezinselelo ababhekene nazo ngokwesabelomali, okubenza bangakwazi ukukhokha ngesikhathi esifanele.
UHlomuka wayithinta neyokuthi uyezwa ukuthi abanye othishanhloko bagcina sebesebenzisa imali yabo ngenxa yokuthi iyaphuza ukungena imali ezikoleni.