Izindaba

Uxamu ugeje umgodi kuRamaphosa: ongoti

Sabelo Nsele|Published

Umengameli Cyril Ramaphosa Ramaphosa

Image: X/Presidency

ONGOTI bezomthetho bathi uxamu ugeje umgodi kuMengameli Cyril Ramaphosa, oqoke umuntu ongesilona ilungu lePhalamende ukuba abambe isikhundla sikaNgqongqoshe wamaPhoyisa.

Ongoti, uMnuz Melusi Xulu weDonda Attorneys noMnuz Mpumelelo Zikalala weZikalala Attorneys, bathe ukuqokwa kukaSolwazi Firoz Cachalia, ukuba abambe isikhundla sikaNgqongqoshe wamaPhoyisa kuphambene nomthetho.

UXulu uthe isigaba 91(3) (c) somthetho sivumela uRamaphosa ukuba aqoke umuntu ongesilona ilungu lePhalamende ukuba aphathe isikhundla sikangqongqoshe ngokugcwele, hhayi umuntu ozobamba.

"Akukho okukhuluma ngebamba likangqongqoshe kulesi sigaba somthetho esivumela umengameli ukuba aqoke ungqongqoshe ongelona ilungu lePhalamende. Umbuzo ozokuba khona-ke yilona wokuthi uCachalia uqokwe kulandelwa siphi isigaba somthetho."

UXulu uthe amaqembu ezepolitiki angakwazi ukukuphonsela inselelo ukuqokwa kukaCachalia njengebamba likangqongqoshe enkantolo.

UZikalala uthe uRamaphosa akazange alusingathe kahle udaba lokuqokwa kukaCachalia.

UZikalala uthe bekufanele uRamaphosa aqale aqoke uCachalia ukuba abe ungqongqhoshe, ngaphambi kokuba amenze ibamba.

"Vele uma umengameli eqoka ungqongqoshe usuke engaphoqelekile ukuthi aze asho ukuthi owamuphi umnyango. Bekufanele athi uma esemqokile, bese esho ukuthi uzobamba kwesikaNgqongqoshe wamaPhoyisa."

UZikalala uthe abaphonsela inselelo ukuqokwa kukaCachalia bangakhala ngokuthi ukuqokwa kwakhe kuzokwenza ukuba kumoshwe imali njengoba engaxoshiwe, uMnuz Senzo Mchunu.

UCachalia uqokelwe kulesi sikhundla ngenxa yokuthi uMchunu unikezwe ikhefu elikhethekile.

"Amaqembu aphikisayo angafika enkantolo athi kumoshwa imali lana njengoba kuzobe kuholelwa abantu ababili."

UMchunu unikezwe ikhefu elikhethekile emva kokuba uKhomishana wamaPhoyisa KwaZulu-Natal, u Lieutenant General Nhlanhla Mkhwanazi, emsole ngokusondelana nezigebengu eziphazamisa ukusebenza kwamaphoyisa.

IMK inikeze uRamaphosa umnqamulajuqu wakusasa wokuba ahoxise ukuqoka kwakhe uCachalia.

Okhulumela iMK, uMnuz Nhlamulo Ndhlela, uthe uma uRamaphosa engahlangabezani nomnqamulajuqu wabo bazothatha izinyathelo ezinqala.

UNdhlela uthe bafuna ukuluphonsela inselelo eNkantolo yoMthethosisekelo lolu daba.

"Sisalinde abameli ukuba basiluleke. Uma abameli bethu sebesilulekile sifuna ukulufaka ezithebeni zeNknatolo yoMthethosisekelo lolu daba. Okumele ngikusho wukuthi lolu daba sizolulwa ezinkantolo, ePhalamende, siphinde sibe nemibhikisho."

UNdhlela uthe bafuna nokuthi uRamaphosa ahoxise isinqumo sakhe sokuthi uzoqoka ikhomishini ezophenya izinsolo.

UNdhlela uthe amakhomishini amosha imali.

"Kugcina kungaboshwa muntu emva kwamakhomishini. Le khomishini izophazamisa ukusebenza kwamaphoyisa."

UNdhlela uthe bafuna ukuthi baboshwe ngokushesha bonke abathinteka ezinsolweni ezenziwe wuMkhwanazi.

Amalungu eMK aqhubekile nemibhikisho yokuzwelana noMkhwanazi.

Izolo bekunemibhikisho eThekwini naseGoli, lapho amalungu eMK ezwakalise ukweseka uMkhwanazi.

Okhulumela i-EFF, uMnuz Sinawo Thambo, uthe ukuqokwa kukangqongqoshe obambile kuzoholela ekumoshweni kwemali njengoba uMchunu ezoqhubeka nokuthola imihlomulo yakhe.

"UMchunu uzoqhubeka ahole, ngapha sizoba nongqongqoshe obambile oqokwe ngendlela engekho emthethweni. Abantu baseNingizimu Afrika bazoholela umuntu osolwa ngobugebengu. Lo muntu uphila impilo ewubukhazikhazi. Ukuqhubeka kwakhe nokuhola kuzomnika namandla okuthi akwazi ukuphazamisa uphenyo."

UThambo uthe bafuna ukuthi uMchunu axoshwe.

"UMchunu ubhekene nezinsolo ezibucayi. Usolwa ngokuhlakaza ithimba eliphenya ngokubulawa kosopolitiki KwaZulu-Natal. Uphinde asolwe ngokuba mdibi munye nesigebengu esithola amathenda emaphoyiseni, uMnuz Vusumuzi 'Cat' Matlala. UMchunu wumuntu wokuthi aboshwe nje."