UNGQONGQOSHE wezeMidlalo, ubuCiko namaSiko, uGayton McKenzie, uxwayise abesibhakela ngobungozi bokufakana ezinkantolo uma kukhona ukungaboni ngaso linye.
UMckenzie ubekhuluma izolo, embizweni kazwelonke yesibhakela, iNational Boxing Convention, ezosongwa namuhla e-ICC, e-East London. Kule mbizo osekuneminyaka ikhalelwa, kuhlangene izikhulu zesibhakela, izinkakha, abashayisibhakela, ophromotha, onompempe, nezimenenja zabashayisibhakela abavela ezifundazweni ezahlukene.
Inhloso yayo wukuthola izixazululo ezinkingeni ezikhungethe umdlalo wamankomane obukeka ufadabala eNingizimu Afrika. Izikhulumi ezihlukene bezikhuluma ngazwi linye ngokufanele kwenziwe ukubuyisela amankomane eqophelweni ayekulo eminyakeni edlule.
Eminyakeni emibili edlule, izinto bezimapeketwane esibhakeleni, kungenwa kuphunywa ezinkantolo kubangwa indaba yokuqokwa kwebhodi yeBoxing South Africa (BSA). Uhlaka olwengamele ophromotha, iNational Professional Boxing Promoters Association (NPBPA), beluchitha ukuqokwa kwebhodi ebiqokwe nguNgqongqoshe, uZizi Kodwa, ikhala ngokuthi akalandelanga imigudu efanele okubalwa ukwaziswa kwayo njengoba umthetho usho njalo. Leyo bhodi ligcine lihlakazwe nguMckenzie, waqoka entsha eliholwa ngu-Ayanda Khumalo.
UMcKenzie uthe ukufakana ezinkantolo kubalekisa abaxhasi esibhakeleni.
“Umdlalo i-Car Spinning usunabaxhasi uKappa no-Cell C engibe nesandla ekubaletheni. Esibhakeleni ngingasifaka kanjani isandla uma nihlala nilwa ezinkantolo? Abantu abafuni ukuxhasa into esenkantolo. Ngakho sizoba nendlela yokuxazulula izinto ngaphandle kwenkantolo.
“KwiBSA (Boxing South Africa) kuyohlala kuba nezinxushunxushu kodwa yekani ukugijimela enkantolo, nixosha abaxhasi. Manje sekuyisikhathi sokutholela ophromotha nabashayisibhakela abaxhasi. Kufanele sibasize ophromotha, ngisho ngabe uno-R10 000, thina singuhulumeni kufanele sifake owethu ukuze abashayisibhakela bezothola okubafanele,” kusho uMcKenzie.
Ngaphezu kwembizo ese-East London, uMcKenzie uthembise ukusekela abashayisibhakela ukuze bamazise zonke izingqinamba ababhekene nazo okubalwa kuzona ukukhokhelwa amakinati ngophromotha. Udalule ukuthi ubize imbizo ngenxa yezikhalo azithole kubantu abahlukene esibhakeleni.
“Ngithanda ukubonga abantu abathanda isibhakela ngoba ukuba aninyakazanga ngabe asikho lapha. Abantu abebelokhu behlaba ikhwelo bethi izinto azilungile esibhakeleni. Namuhla ngizonitshela ukuthi izinto azilungile esibhakeleni. Beningenalo iphutha ngokukhala ngokuthi izinto zimapeketwane esibhakeleni. Sithole ukuthi imali yesikhwana esibhekele amabhokisa alimele asinalutho. Sithole nokuthi onompempe bagqoka amahembe amadala. Ngakho noma ngubani ohlezi lapha namuhla othi konke kuhamba kahle esibhakeleni, uqamba amanga. Uyahlomula kulesi simo esibi,” kusho uMcKenzie.